Historia uczelni
Jak to wszystko się zaczęło?
W 2021 r. nasza uczelnia obchodzi jubileusz 55-lecia istnienia, w tym: 30 lat jako Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu, 25 – jako Politechnika Opolska.
Po koniec lat 50, wciąż dźwigający się po wojnie region potrzebował inżynierów. Na każdy tysiąc zatrudnionych było ich na Opolszczyźnie tylko sześciu, a przecież, gdzie nie spojrzeć, rosły fabryki i zakłady przemysłowe.
Władze województwa i przedstawiciele Naczelnej Organizacji Technicznej postanowiły więc spotkać się z Ministrem Szkolnictwa Wyższego i Oświaty i przedstawić postulat utworzenia uczelni technicznej. Było to 4 lipca 1959 r. Delegaci z Opola wrócili ze stolicy z połowiczną satysfakcją. Skromna baza, jaką dysponowało miasto nie pozwoliła na utworzenie samodzielnej uczelni, ale za to obiecano nam powołanie Punktu Konsultacyjnego Politechniki Śląskiej.
W kolejnych rozmowach, prowadzonych już z władzami uczelni z Gliwic, wziął udział Rościsław Oniszczyk – matematyk z opolskiej WSP, któremu powierzono organizację punktu.
A zatem – to rozwijający się przemysł upomniał się o uczelnię techniczną.
21 października 1959 r. odbyła się uroczysta inauguracja Punktu Konsultacyjnego Politechniki Śląskiej (a ściśle jej dwóch wydziałów: elektrycznego i mechanicznego). Indeksy odebrało wówczas 92 studentów – 58 przyszłych mechaników i 34 elektryków. Nad edukacją czuwali naukowcy dojeżdżający z Gliwic i – pracujący po sąsiedzku – profesorowie opolskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
W 1960 oferta Punktu rozszerza się o trzeci kierunek: budownictwo ogólne i przemysłowe.
Punkt Konsultacyjny był dobrym początkiem, jednak nie ustawano w staraniach o uzyskanie samodzielności. W 1963 r. w kolejnym liście do ministerstwa władze miasta i punktu nazwały plany utworzenia WSI ,,sprawą niezmiernie palącą z punktu widzenia gospodarczych potrzeb Opolszczyzny”.
W 1965 r. Punkt przekształca się w Wyższe Zawodowe Studium Techniczne Politechniki Śląskiej z siedzibą w Opolu. Elektrycy i mechanicy ze starszych lat kontynuują naukę, ale studenci budownictwa zostają przeniesieni z powrotem do Gliwic (w Opolu uczy się tylko I rok). Są z tego powodu bardzo nieszszęśliwi! W dramatycznym liście ,,do Obywatela Ministra ”, 95 słuchaczy apeluje o umożliwienie im studiów w Opolu, używając, między innymi, takiego argumentu:
,,dla większości z nas, wywodzących się z różnych miejscowości województwa, wzięcie udziału w zajęciach będzie niewykonalne, gdyż trudno wymagać, by na dłuższą metę traktować dworce kolejowe lub parki jako miejsca noclegowe.”
Głos opolan – tych studiujących i tych zarządzających miastem i studium – został wysłuchany 20 maja 1966 r., kiedy to ówczesny premier Józef Cyrankieiwcz podpisał historyczną ustawę o utworzeniu WSI.
Nową uczelnię tworzy Wydział Mechaniczny, z dziekanem Jeremiaszem Mołodeckim, Wydział Elektryczny z dziekanem prof. Antonim Plamitzerem oraz Wydział Ogólnotechniczny (przekształcony po dwóch latach w Wydział Budownictwa) z dziekanem Romanem Klusem. Trzej dziekani, dotąd dojeżdżający wspólnie mikrobusem z Gliwic – przeprowadzają się na stałe do Opola.
Rusza także Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych (kierownik Adam Muryło), Studium Wojskowe, Studium Nauk Społecznych i Ekonomicznych (kierownik doc. Zbigniew Kołaczkowski) oraz Studium Wychowania Fizycznego (kierownik Adam Dżygiel), które opiekuje się klubem uczelnianym Akademickiego Związku Sportowego.
Pierwszym rektorem uczelni zostaje jej inicjator i kierownik PK – doc. dr Rościsław Oniszczyk.
Indeks opatrzony numerem 1 otrzymuje Henryk Achtelik, który potem przez 40 lat wykłada na Wydziale Mechanicznym i projektuje służące całym pokoleniom urządzenia laboratoryjne.
W 1966 r. powstaje też Biblioteka Główna Wyższej Szkoły Inżynierskiej.
Już od stycznia kolejnego roku powołana zostaje także komórka, której zadaniem jest przyjmowanie zleceń na prace badawcze i usługowe dla przemysłu. Jej kierownikiem zostaje Joachim Botor. Gospodarka potrzebuje bowiem nie tylko naszych absolwentów, ale też naszą myśl techniczną.
Odkąd w Opolu pojawili się studenci – odtąd pojawiła się też studencka zabawa!
Piastonalia zapoczątkowali w mieście studenci ze starszej o 12 lat Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Nowych kolegów z WSI nie trzeba było długo zachęcać do współpracy przy organizacji żakinady, zwłaszcza, że w owym czasie WSP tworzyły głównie studentki…
W 1967 r. rozpoczęła się budowa pierwszego akademika przy ul. Oleskiej 102.
Skojarzenie z ,,zabawą na 102″ jest jak najbardziej zasadne. Mieszkańcom miasteczka studenckiego, od 1969 r. umilają audycje Studenckiego Studia Radiowego Emiter.
Ze szkoły wyższej …jeszcze wyżej
Droga od Wyższej Szkoły Inżynierskiej do Politechniki Opolskiej.
Nowa uczelnia w regionie sukcesywnie powiększa swoją bazę lokalową i potencjał naukowy. W 1973 r. otrzymuje też prawo do kształcenia na poziomie studiów magisterskich.
W 1975 r. drugim rektorem WSI zostaje Oswald Mateja, pierwszy naukowiec uczelni który otrzymał tytuł profesora ,,belwederskiego”, projektant chłodni kominowej Elektrowni Opole i inicjator utworzenia pierwszych w Polsce studiów podyplomowych z budowli wieżowych.
Uczelnia rozwija współpracę z przemysłem – zwłaszcza z budującą się elektrownią, a rektor Mateja osobiście pozyskuje nową kadrę. Jak wspomina prof. Zdzisław Kabza, rektor w latach 1982-87
– Pojawił się na Politechnice Wrocławskiej ówczesny rektor prof. Oswald Mateja, który szukał kandydatów po habilitacji do przejścia do pracy w opolskiej uczelni technicznej. Byłem jednym z nielicznych, którzy zdecydowali się na pracę w Opolu. Pytanie, co o tym zdecydowało? Budowano w owym czasie Elektrownię Opole i ta elektrownia stała się najlepszym w kraju, a ja nawet dodaję: w Europie laboratorium naukowo-dydaktycznym. Podjąłem decyzję, że takiego laboratorium z zakresu elektrowni nigdzie w Polsce nie znajdę.
Podczas, gdy elektrycy praktykują w elektrowni, mechanikom rośnie nowa siedziba przy ul. Oleskiej, a ,,budowlańcy” z ówczesnego Instytutu Inżynierii Lądowej uzyskują dla uczelni pierwsze prawa doktorskie.
Ma to miejsce w 1981 r., a już po dwóch latach Bogdan Pala zostaje pierwszym opolskim doktorem inżynierem.
W 1981 r. stery uczelni, jako pierwszy, wybrany demokratycznie rektor przejmuje doc. dr inż. Antoni Guzik, pionier wydziału Mechanicznego i uwielbiany przez studentów żołnierz AK, który jednak, w wyniku ogłoszenia stanu wojennego, zmuszony zostaje do ustąpienia z funkcji.
– Jestem dumny i szczęśliwy – powie w dniu swoich 90 urodzin – że jestem cząstką społeczności Politechniki Opolskiej. Dane było mi uczestniczyć na każdym etapie jej rozwoju wśród oddanych i życzliwych ludzi cieszących się autorytetem, można było się tego nauczyć.
Docenta Guzika zastępuje prof. Zdzisław Kabza, energetyk, który z energią kontynuuje rozwijanie bazy lokalowej uczelni oraz wprowadza ją do grona organizatorów prestiżowych konferencji naukowych.
W tym czasie rozwija się też współpraca międzynarodowa, zarówno naukowa, jak i dydaktyczna. Przy uczelni powstaje studium języka polskiego dla cudzoziemców. Rośnie znaczenie uczelni na arenie krajowej, czego wyrazem jest udział naszych naukowców w gremiach decydujących o szkolnictwie wyższym.
Uczelnia pozyskuje budynek Lipsk oraz halę laboratoryjną na potrzeby dzisiejszego Wydziału Mechanicznego, a także budynek przy ul. Luboszyckiej.
Niestety, nad dachami coraz to nowych budynków uczelni zaczynają zbierać się czarne chmury. Ówczesne ministerstwo nauki i oświaty zmierza do zamknięcia mniejszych ośrodków akademickich na rzecz rozwiniętych już politechnik.
– Podjąłem decyzję wbrew temu zarządzeniu i zrobiłem rekrutację, przyjąłem 25. studentów. Awantura! – wspomina rektor Kabza, któremu udało się wywalczyć niezależność WSI.
W 1987 r. kolejnym, piątym już rektorem Wyższej Szkoły Inżynierskiej zostaje Włodzimierz Kotowski z Wydziału Mechanicznego, naukowiec – praktyk, który rektorski biret nosił na zmianę z kaskiem. Lata pracy w przemyśle ciężkim – (m. in. w Zakładach Chemicznych w Oświęcimiu, oraz kędzierzyńskiej Blachowni i płockiej rafinerii którymi zarządzał) ukształtowały profesora i spowodowały, że kierując uczelnią obrał kurs właśnie na współpracę z gospodarką.
– To, że dostrzeżony zostałem jako kandydat na rektora uczelni technicznej było efektem mojego dorobku w zakresie innowacyjności – wspomni po latach – Kiedy przejąłem kierowanie uczelnią, starałem się, wykorzystując każdą możliwość zachęcić dziekanów i kadrę profesorską do wchodzenia w zagadnienia przemysłowe.
1 grudnia 1990 r. rektorskie berło trafia na ręce prof. Piotra Wacha, najdłużej ,,panującego” rektora w dotychczasowej historii uczelni.
– To był burzliwy i trudny okres, ale jednocześnie bardzo obiecujący, dlatego, że nasz kraj odzyskał niezawisłość w sensie decyzyjnym i bujnie rozwijało się szkolnictwo wyższe. – wspomina prof. Wach – Do tego czasu nie mieliśmy tak wiele kadry wykształconej na poziomie wyższym i był głód, jak również duże oczekiwania dotyczące tego, że warto mieć wykształcenie wyższe. W porównaniu z dzisiejszymi czasami, kiedy właściwie młodzieży jest bardzo mało i szkoły o nią konkurują, to my organizowaliśmy duże egzaminy na dość klasyczne kierunki jak elektrotechnika, budownictwo i mechanika, które się odbywały w sali gimnastycznej.
W tym czasie pojawia się pomysł połączenia opolskich uczelni, jednak Wyższej Szkole Inżynierskiej udaje się temu nie tylko oprzeć, ale i rozpocząć starania o przekształcenie w politechnikę. Wiele zasług ma tu porozumienie i wspólne wystąpienie z jednobrzmiącym wnioskiem o zmianę nazwy wyższych szkół inżynierskich z Opola, Koszalina, Radomia i Zielonej Góry, których inicjatorem był właśnie rektor Wach.
4 lipca 1996 prezydent Aleksander Kwaśniewski podpisał ustawę, na mocy której Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu przekształca się w Politechnikę Opolską.
Kadencję rektora WSI kończyłem z satysfakcją, ponieważ uczelnia od kolejnej inauguracji zostawała politechniką, co było dużym sukcesem. Wszyscy byliśmy w lekkiej euforii, ale jednak trochę stąpaliśmy po ziemi i wiedzieliśmy, że uczelnię trzeba wzmacniać, przede wszystkim jeśli chodzi o ilość kierunków i kadrę. Wszyscy kolejni rektorzy bardzo dobrze to robili
Ćwierć wieku akademickości
Politechnika Opolska świętuje 25 lat.
W 1996 r. władzę w świeżo przemianowanej i pełnej entuzjazmu Politechnice Opolskiej obejmuje prof. Józef Suchy, autorytet w dziedzinie odlewnictwa (w owym czasie pełniący funkcję prezydenta Światowej Organizacji Odlewniczej).
– Bardzo dobrze wspominam ten okres w swojej karierze zawodowej. – wspominał – Były to początki niezależności gospodarczej państwa, musieliśmy się w niej odnaleźć i podejmowaliśmy wiele działań, które pozwalały uczelni na rozwój. Tworzyliśmy takie przedsięwzięcia, które zacieśniały współpracę między gospodarką a sferą nauki, jak Forum Akademicko-Gospodarcze Śląska Opolskiego. Była to organizacja unikatowa w skali kraju. Jednym ze skutków działania tego forum było późniejsze utworzenie parku technologicznego.
Na stanowisko rektora, na kolejne 6 lat, wraca prof. Piotr Wach. Młoda politechnika potrzebuje wzmocnienia, aby zachować nazwę i autonomię, władze uczelni zakasują więc rękawy. Uczelnia zdobywa kolejne uprawnienia doktorskie i habilitacyjne, poszerza profil kształcenia.
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych w strukturze i ofercie edukacyjnej politechniki pojawiają się dwa nowe, oryginalne jak na uczelnię techniczną wydziały – Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii (z dziekanem Józefem Wojnarem)
oraz Wydział Zarządzania i Inżynierii Produkcji (z dziekanem Rudolfem Kośmidrem), który w odpowiedzi na ogromne zapotrzebowanie tamtych czasów – łączył nauki techniczne z ekonomicznymi.
Warto zaznaczyć, że to właśnie politechnika stała się w Polsce kolebką nowej dyscypliny: inżynierii produkcji.
Przełom wieków okazuje się przełomowy dla politechnicznego sportu. Student II roku wychowania fizycznego i sztangista Grzegorz Kleszcz zdobywa ósme miejsce na igrzyskach olimpijskich w Sydney, a zawodnicy piłki siatkowej AZS Politechniki Opolskiej po raz pierwszy w historii awansują do I ligi państwowej.
Poczynając od 2003 roku uczelnia współorganizuje Opolski Festiwal Nauki największe wydarzenie popularyzujące wiedzę w regionie.
W tym samym roku za symboliczną złotówkę, politechnika otrzymuje od miasta dawne koszary wojskowe przy ul. Prószkowskiej 76. To początek II kampusu, stanowiącego dziś centrum uczelni.
Jako pierwszy, przenosi się do kampusu Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii, na którego potrzeby buduje się halę sportową z prawdziwego zdarzenia.
W 2005 r. wybory na rektora Politechniki Opolskiej wygrywa prof. Jerzy Skubis, wcześniej – przez 4 kadencje – pełniący funkcję prorektora ds. nauki. Specjalnością profesora jest technika wysokich napięć, w której stworzył na Politechnice Opolskiej rozpoznawalną w świecie szkołę naukową.
– Moja praca w latach 2005-2012, kiedy pełniłem funkcję rektora koncentrowała się na tym, aby wyremontować kampus, ale również zaplecze w innych częściach politechniki: powstał Łącznik, budynek Wydziału Budownictwa, czwarty akademik Sokrates i hala sportowa na ul. Małopolskiej. Wsparliśmy budowę pływalni. Wszystko po to, aby stworzyć atrakcyjne warunki dla młodzieży, aby nie wyjeżdżała do Wrocławia, czy Gliwic, ale aby brała pod uwagę również nasz ośrodek. Myślę, że to w dużej mierze udało się zrobić. Pracowało na to bardzo wielu ludzi, prorektorów, dziekanów, profesorów, pracowników administracji, obsługi.
W 2006 r. społeczność uczelni przyznaje też pierwszy doktorat honoris causa prof. Jerzemu Buzkowi, dwa lata później uczelnianą aulę zapełniają pierwsi słuchacze Dziecięcej Politechniki Opolskiej.
W tym samym roku powstaje także Wydział Edukacji Technicznej i Informatycznej (dzisiejszy Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki).
W październiku 2008 r. (w Roku Szczura) swoją działalność inauguruje Centrum Współpracy Polska-Chiny Instytut Konfucjusza. Instytut powołany zostaje jako trzeci w Polsce i do dziś jedyny przy uczelni technicznej.
Na uczelni powstają też dwa zespoły – Orkiestra Politechniki Opolskiej oraz Akademicki Chór Politechniki Opolskiej, które grają nie tylko na akademiach…
W 2012 roku rektorem zostaje prof. Marek Tukiendorf, absolwent opolskiej uczelni technicznej, związany z nią zawodowo od początku swojej kariery.
W drugiej kadencji rektora, w latach 2016-19, Politechnika Opolska, dzięki rozwiniętym kontaktom z Krajem Środka staje się ważnym podmiotem jednego z największych przedsięwzięć współczesnego świata tzw. Nowego Jedwabnego Szlaku, czyli reaktywacji legendarnej drogi handlowej łączącej Chiny z Europą. Rektor Tukiendorf wraz z rektorami uczelni z Pekinu i 30- milionowego Chongqing staje na czele akademickiego konsorcjum One Belt One Road, którego celem jest wspólne pozyskiwanie projektów w ramach Szlaku.
W 2016 r. powstaje siódmy, zamiejscowy wydział w Kędzierzynie-Koźlu – Wydział Inżynierii Systemów Technicznych.
Politechnika rozwija współpracę nie tylko z odległym wschodem, ale i bliksosąsiedzkim Zachodem: w 2018 r. otwarte zostaje Centrum Projektowe Fraunhofera dla Zaawansowanych Technologii Lekkich (FPC ALighT). To pierwszy w Polsce oddział jednej z najważniejszych, europejskich instytucji wspierających przemysł i wdrażających nowe rozwiązania technologiczne.
Dyrektor centrum dr hab. inż. Anna Król i prof. Lothar Kroll z Uniwersytetu Chemnitz
Wciąż modernizuje się II kampus, w tym za kwotę blisko 30 mln zł siedziba i laboratoria Wydziału Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki. Z myślą o bezpieczeństwie coraz większej rzeszy jego użytkowników – powstaje rondo Politechniki Opolskiej.
Uczelnia rozwija też kontakty z przemysłem, przyciągając do regionu inwestycje kolejnych firm (w tym ifm ecolink, Polaris czy Hongbo).
– Nie byłoby tych sukcesów – powie rektor w czasie gali 50-lecia uczelni – gdyby nie możliwość elastycznej współpracy z władzami rządowymi i samorządowymi regionu i z naszymi wieloma partnerami biznesowymi. My pomagamy w negocjacjach dotyczących inwestycji na terenie Opolszczyzny, a oni wspierają nasze projekty. To są wartości ni do przecenienia.
Drugą kadencję rektora Tukiendorfa, w lipcu 2019 r. przerywa tragiczna śmierć profesora. Jego obowiązki przejmuje najpierw dr inż. Henryk Nowak, a następnie, w wyniku wyborów, dr hab. inż. Marcin Lorenc, który pełni funkcję do dziś.
Choć cały świat staje wkrótce przed wyzwaniem pandemii koronawirusa, politechnika radzi sobie całkiem dobrze, rozwijając się naukowo, zgłaszając rekordową liczbę patentów.
We wrześniu 2020 r. przy uczelni rozpoczyna działalność Opolska Akademia Rzemiosła i Przedsiębiorczości.
Dziś
Politechnika Opolska to dziś jedna z najważniejszych instytucji na Śląsku Opolskim.
Przez ponad pół wieku, mury naszej uczelni opuściło 55 tysięcy absolwentów. W tej chwili studiuje u nas 5,5 tysiąca osób. Liczby zgrały się z naszym 55-leciem przypadkowo, ale stojące za nimi sukcesy to już nie przypadek! Każdy, kto otrzymuje dyplom Politechniki Opolskiej realizuje się zawodowo i osobiście. Jubilatka politechnika to uczelnia na same piątki!
Uczelnia oferuje kształcenie zarówno typowo techniczne, jak i ekonomiczne czy medyczne.
Wyróżnia ją kameralna, przyjazna atmosfera i ambicje naukowe. Na przestrzeni tylko ostatniego roku, badacze z Opola napisali 100 książek i ponad 400 artykułów naukowych, zgłosili 130 wniosków projektowych i 33 patenty.
Przy uczelni działa jedyne w Polsce Centrum Projektowe Fraunhofera, wiele sukcesów odnosi też Centrum Współpracy Polska-Chiny Instytut Konfucjusza, który powstał jako pierwszy w Polsce przy uczelni technicznej.
Politechnika Opolska szeroko współpracuje z przemysłem i zatrzymuje młodzież w regionie, a na rozwój i modernizację swojego zaplecza dydaktyczno-laboratoryjnego pozyskuje dziesiątki milionów EURO.
Najcenniejszym jej kapitałem są jednak ludzie – pracownicy nauki, administracji i obsługi oraz studenci w każdym wieku (wykłady organizuje również dla dzieci, młodzieży i seniorów).
– A jaką politechnikę budujemy? Zwinną – szybko reagującą na pojawiające się szanse. Antykruchą – po to, żeby wstrząsy jej nie osłabiły, a wręcz przeciwnie – wzmocniły. Turkusową– zarządzaną przez szereg kompetentnych osób – mówi rektor prof. Marcin Lorenc.
